Czy stosowanie emolientów do kąpieli pomaga na atopowe zapalenie skóry? | Atopowa Prasówka

Atopowe zapalenie skóry u dzieci jest dość powszechne. Główną metodą radzenia sobie z AZS powinno być stosowanie odpowiednich emolientów. W razie potrzeby stosuje się leki miejscowe, czy ogólne. Głównym sposobem stosowania emolientów jest nakładanie ich bezpośrednio na skórę, suchą lub lekko wilgotną np. tuż po kąpieli. Stosowanie emolientów w ten sposób bez wątpliwości przynosi dobre rezultaty i pozwala przez długi czas utrzymać atopowe zapalenie skóry w remisji. Często, zwłaszcza dzieciom, zaleca się dodatkowo stosowanie kąpieli z dodatkiem emolientów. Jednak czy stosowanie takich środków jest skuteczne i warto inwestować kolejne pieniądze w kosmetyki na atopowe zapalenie skóry?

Stosowanie emolinetów do kąpieli u dzieci z atopowym zapaleniem skóry

W Anglii przeprowadzono badanie z udziałem dzieci w wieku od 12 miesięcy do 12 lat, w którym sprawdzano, czy stosowanie dodatków do kąpieli pomaga przy atopowym zapaleniu skóry (w artykule używano określenia egzema atopowa, zamiennie z atopowe zapalenie skóry i egzema) oraz czy jest to opłacalne ekonomicznie, gdyż NHS – brytyjski odpowiednich NFZ, wydaje ponad 23 miliony funtów rocznie na szeroko przepisywane dzieciom dodatki emoliencyjne do kąpieli.

W badaniu nie mogły wziąć udziału dzieci, u których atopowe zapalenie skóry było w remisji (nieaktywne) oraz z łagodną formą AZS w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Konieczne było również stosowanie kąpieli przynajmniej raz w tygodniu.

W badaniu uczestniczyły 482 osoby. Dzieci zostały podzielone na dwie grupy. Jedna przez rok regularnie stosowała emolienty do kąpieli, a druga nie używała takich dodatków w ogóle. Poza tym u wszystkich dzieci stosowano standardową pielęgnację (emolienty nakładane bezpośrednio na skórę) i leczenie miejscowe w razie potrzeby.

Emolienty do kąpieli

Emolient do kąpieli używany w badaniu musiał być jednym z listy rekomendowanych. Natomiast najbardziej polecane były 3 preparaty (podaję wraz ze składami, które udało mi się znaleźć w internecie, nie mam 100% pewności, czy to dokładnie te preparaty, o które chodziło):

Balneum Bath Oil:

Aktywne składniki: Soya Oil BP 84.75% W/W.

Zawiera: Polyoxyethylene Lauryl Ether, Oleic Acid Diethanolamide, Perfume Oil, Propylene Glycol, Butylated Hydroxytoluene, Ascorbyl Palmitate, Citric Acid Monohydrate.

Oilatum Junior Bath Additive Fragrance Free:

Dodatek do kąpieli zawierający: acetylated wool alcohols 5%, liquid paraffin 63.4%.

Light Liquid Paraffin BP 63.4% w/w. Acetylated Wool Alcohols, Isopropyl Palmitate, Macrogol 400 Dilaurate, Polyoxyethylene 40 Sorbitol Septaoleate.

Aveeno Bath Oil:

Paraffinum Liquidum, Helianthus Annuus Hybrid Oil, Diethylhexyl Adipate, Sorbeth-40 Hexaoleate, Avena Sativa Kernel Flour, Silica, Cera Alba, Tocopheryl Acetate, Ascorbyl Palmitate, Triclosan, Parfum.

Zastrzeżono, że Oilatum i Balneum są zaakceptowane w UE do stosowania, natomiast Aveeno nie ma odpowiedniej autoryzacji w UE (EU pharmaceutical Marketing Authorisation), jest natomiast zaakceptowany przez ACBS (Advisory Comitee on Borderline Substances). Wszystkie 3 produkty są od wielu lat stosowane przez pacjentów NHS bez wątpliwości co do bezpieczeństwa.

Z mojej perspektywy nie wybrałabym żadnego z tych 3 najczęściej zalecanych preparatów. Dwa z nich zawierają środki zapachowe, na które mam alergię, a trzeci z nich opiera się o wełniane acetylowane alkohole, czyli pochodne lanoliny, na którą również mam stwierdzoną alergię. Generalnie kosmetyki zapachowe nie są zalecane przy atopowym zapaleniu skóry i trochę dziwi mnie taki dobór preparatów w badaniu, aczkolwiek pacjenci mogli wybrać również inne preparaty z listy (łącznie rekomendowanych było 12 preparatów).

Przy okazji zapraszam do moich wpisów o alergii na kompozycję zapachową:

Alergia na kompozycję zapachową | Jak znaleźć kosmetyki bezzapachowe?

Alergia na kompozycję zapachową | Jak diagnozuje się alergię na zapachy?

Alergia na kompozycję zapachową | Na co (poza kosmetykami) powinien uważać alergik?

Ocena stanu skóry w AZS

Aby ocenić wpływ dodatków do kąpieli na AZS, rodzice/opiekunowie dzieci przez pierwsze 16 tygodni badania co tydzień wypełniali kwestionariusz POEM. POEM to sposób oceny ciężkości atopowego zapalenia skóry w trochę inny sposób niż w przypadku SCORAD (SCORAD | Ocena stanu skóry w atopowym zapaleniu skóry).

POEM obejmuje 7 pytań, w których pacjent ocenia jak często w ciągu ostatniego tygodnia dany objaw pojawił się na jego skórze. Np.: Jak często w ciągu ostatniego tygodnia skóra swędziała z powodu egzemy. Dostępne odpowiedzi to: żadnego dnia, 1-2 dni, 3-4 dni, 5-6 dni, każdego dnia. Punktacja za każde pytanie to od 0 do 4. Przykładowy formularz POEM (w języku angielskim) dostępny jest np. tutaj: kwestionariusz POEM.

Następnie przez kolejne miesiące, aż do końca badania, rodzice/opiekunowie wypełniali ten kwestionariusz co 4 tygodnie. W ocenie skuteczności stosowania emolientów do kąpieli wzięto pod uwagę również dodatkowe kryteria, np. ilość konsultacji u lekarza ogólnego z powodu zaostrzenia AZS, czy siła i ilość stosowanych leków miejscowych w ciągu roku trwania badania

Wpływ emolientów do kąpieli na atopowe zapalenie skóry

Wyjściowy średni wynik w teście POEM dla grupy stosującej dodatki do kąpieli wyniósł 9,5, natomiast w grupie kontrolnej 10,1.

Średni wynik z pierwszego 16 tygodniowego okresu dla grupy stosującej emolienty do kąpieli wyniósł 7,5, a dla grupy kontrolnej, nie stosującej dodatków do kąpieli wyniósł 8,4. Nie wykazano istotnej statystycznie różnicy między tymi grupami.

Średni wynik z pozostałych kwestionariuszy przeprowadzanych co 4 tygodnie aż do 52 tygodnia wyniósł 7,3 dla grupy stosującej emolienty i 8,4 dla grupy kontrolnej.

Po uwzględnieniu w wynikach POEM (i ich odpowiedniemu skorygowaniu) wyjściowego stanu pacjentów, czy czynników zakłócających, takich jak pochodzenie etniczne, użycie mydeł, czy leków miejscowych, grupa nie stosująca dodatków do kąpieli wykazała średnio tylko 0,41 punktu więcej w punktacji POEM, niż grupa stosująca emolienty do kąpieli.

Stwierdzono natomiast, że może występować klinicznie znacząca korzyść w przypadku, gdy kąpiel w emoliencie będzie zażywana conajmniej 5 razy w tygodniu. Wówczas średni wynik POEM dla grupy stosującej emolienty wyniósł 6,3 , a w grupie nie stosującej emolientów 8,75. Podkreślono natomiast, że grupy stosujące kąpiele w takiej ilości byłī małe.

Nie wykazano poważnych działań niepożądanych w trakcie trwania badania. Natomiast takie działania niepożądane, jak zaczerwienienie, odmowa wzięcia kąpieli, czy pieczenie były zgłaszane podobnie często w obu badanych grupach..

Czy stosowanie dodatków emoliencyjnych do kąpieli przynosi korzyści przy atopowym zapaleniu skóry?

Na podstawie przeprowadzonego badanie naukowcy wysunęli wniosek, że nie ma dowodów na to, aby stosowanie dodatków emoliencyjnych przynosiło korzyści w leczeniu atopowego zapalenia skóry, a co za tym idzie nie udowodniono, aby włączenie emolientów do kąpieli jako elementu standardowej pielęgnacji AZS u dzieci przynosiło kliniczne ( i ekonomiczne) korzyści.

Sprawdź również, czy dodatek krochmalu do kąpieli pomaga skórze atopowej i podrażnionej:

Kąpiel w krochmalu na atopowe zapalenie skóry i podrażnioną skórę | Atopowa Prasówka

Bibliografia:

Santer, Miriam, et al. „Adding emollient bath additives to standard eczema management for children with eczema: the BATHE RCT.” (2018).